Soruşturmayı sonuçlandıracak karar kurallar ve oluşum biçimleri şöyle sıralanabilir.
1. Karar Kurulları
Yükseköğretim personeli hakkında birinci aşamada yargılanıp yargılanmayacaklarına karar verecek kurallar, 2547 sayılı Kanunun 53/c-2. maddesinde ,sanıkların görevlerine göre şöyle sıralanmıştır:
-Yükseköğretim Kurulu Başkan ve üyeleri ile Yükseköğretim Denetleme Kurulu Başkan ve üyeleri hakkında Danıştay 2. Dairesi,
-Üniversite rektörleri, rektör yardımcıları ile üst kuruluş genel sekreterleri hakkında,Yükseköğretim Kurulu üyelerinden oluşturulacak üç kişilik kurul,
-Üniversite, fakülte, enstitü ve yüksekokul yönetim kurulu üyeleri, fakülte dekanları dekan yardımcıları, enstitü ve yüksekokul müdürleri ve yardımcıları ile üniversite genel sekreteri hakkında, rektörün başkanlığında rektörce görevlendirilen rektör yardımcılarından oluşacak üç kişilik kurul,
-Öğretim elemanları, fakülte enstitü ve yüksekokul sekreterleri hakkında üniversite yönetim kurulu üyeleri arasından oluşturulacak üç kişilik kurul,
-657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlar hakkında,mahal itibariyle yetkili il idare kurulu.
Danıştay 2. Dairesince birinci aşamada verilen kararlar, Danıştay İdari İşler Kurulunca; diğer kurullar tarafından birinci aşamada verilen kararlar, Danıştay 2. Dairesince, kararın türüne göre itirazen veya kendiliğinden nihai olarak karara bağlanır.
Yükseköğretim Kurulu ile üniversite yönetim kurullarınca oluşturulacak kurullarda görevlendirilecek asıl ve yedek üyeler bir yıl için seçilirler. Süresi sona erenlerin tekrar seçilmeleri mümkündür.
Son soruşturmanın açılıp açılmamasına karar verecek kurullar üye tamsayısı ile toplanır. Kurullara ilk soruşturmayı yapmış olan üyeler (muhakkik) ile haklarında karar verilecek üyeler katılamazlar. Noksanlar yedek üyelerle tamamlanır.
Kurullarda, her üye oyunu kabul veya ret yoluyla vermekle görevlidir. Çekimser oy kullanılamaz.Kararlarda oy çokluğu esası uygulanır.
2. Yetkili Kurullar ile Yargı Yerlerince Verilecek Kararlar ve İtiraz
2547/53-c maddesinde, yukarıda sayılan karar kurullarınca son soruşturmanın açılması (lüzumu muhakeme) veya son soruşturmanın açılmaması (meni muhakeme) kararları verileceği belirtilmiştir. Danıştay İdari İşler Kurulu, karar kurullarının anılan kararlar dışında da kararlar verebileceği görüşündedir.
a) Lüzumu Muhakeme (Son Soruşturmanın Açılması) Kararı
2547 sayılı Kanunun 53. maddesine göre, sanık memurun suçu işlediğine ilişkin inandırıcı ve yeterli delil bulunursa, sanığın yargılanmasını tayin eden lüzumu muhakeme kararı verilir.
Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun ek 6. maddesinde, 1985 yılında CMUK’dan çıkarılan ilk tahkikat hükümleriyle ilgili olarak; diğer kanunlarda geçen “ilk tahkikat” ibaresinin “hazırlık tahkikatı” olarak değiştirildiği, diğer kanunlarda, CMUK’ un ilk tahkikat hükümlerine yapılan atıfların, kamu davasının hazırlanmasına ilişkin hükümlerine yapılmış sayılacağı” CMUK’ nun 163 ve müteakip maddelerindeki hükümlerin de tahkikatı yapmakla görevli bulunanlar tarafından uygulanacağı belirtilmiştir.
Bu duruma göre, bir memur hakkında Yetkili Kurulca verilen ve kamu davasının açılmasına esas olan “lüzumu muhakeme” yargılamanın gerekliliğine ilişkin kararlar “iddianame “ niteliği taşımaktadır. Dolayısıyla CMUK’ nun 163. maddesine göre yetkili kurullarca verilecek kararlarda; sanığın adı, soyadı, suçu işlediği sıradaki memuriyet ünvanı ve görevi, sanıklar hakkında cezai kovuşturma yapılmasını gerektiren suç konusu eylemin neden ibaret olduğu ve isnat edilen suç, cezai kovuşturmaya konu olan suç konusu eylemlerin hangi tarihte işlendiği, her eylem hakkında verilen kararın gerekçesi, verilen kararın oy birliği ile mi yoksa oy çokluğu ile mi verildiği, deliller ve bu delillere göre suça uygulanacak kanun maddesi ve yargılamanın yapılacağı mahkeme gösterilir.
Lüzumu muhakeme kararları sanık memura bizzat tebliğ edilir. Memurun bulunamaması durumunda, 7201 sayılı Tebligat Kanununda belirtilen ilanen tebliğ yolu ile tebligat yapılır.
Bu kararlar sanığın 10 gün içinde itirazı üzerine üst kurullarda incelenir. Karara bu süre içinde itiraz edilmez veya karar üst kurulca onanırsa kesinleşir ve dosya sanık memur hakkında yetkili mahkemede son soruşturmanın yapılması için birinci aşamada kararı veren kurula, buradan da yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir. Bu kararlar iddianame niteliğinde olup karar verildiği anda dava açılmış sayılır ve mahkemeye ulaştığı anda da yargılamaya öncelikle başlanır ve öncelikle sonuçlandırılır.
İtiraz sonucu kararı ikinci aşamada inceleyen kurul lüzumu muhakeme kararını bozarak sanığın meni muhakemesine karar verebilir. Bu durumda ise memur yargılanmaz ve bu kararda kesindir.
b) Meni Muhakeme (Son Soruşturmanın Açılmaması) Kararı
Sanık memur hakkında suç sübut bulunmazsa, kanuni unsurları teşekkül etmezse, suç sanığa atfedilmezse, olay suç olmakla beraber sanık için suçluluk dahi söz konusu edilemezse veya suçu işlediği konusunda kamu davasının açılmasına yetecek ölçüde kanıt elde edilemezse, hakkında meni muhakeme kararı verilir.
Meni muhakeme kararı, sanık memur hakkında son soruşturma yapılmasını önler. Meni muhakeme kararları varsa müştekiye bildirilir. İlgililer bu kararlara 10 gün içinde itiraz edebilirler. İtiraz edilsin veya edilmesin, meni muhakeme kararları mutlaka bir üst kurulunca incelenir ve yapılan inceleme sonucunda karar onanırsa meni muhakeme kararı kesinleşir.
Üst kurul meni muhakeme kararlarını bozup lüzumu muhakeme kararı da verebilir. Bu kararlarda kesin olup itiraz edilemez.
Meni muhakeme kararları kesin hüküm değildir. İleride suçun işlenildiğine dair yeni delillerin elde edilmesi halinde yeniden soruşturma yapılıp farklı bir karar alınabilir.
c) Kovuşturmaya Yer Olmadığına İlişkin Karar
Karar kurulları, sanığın ölümü, genel af ilanı, zaman aşımı, takibi şikayete bağlı suçlarda şikayetçinin 6 ay içinde dilekçe vermemesi veya şikayetinden karar verilmeden önce vazgeçmesi gibi durumların birisinin varlığı halinde, TCK’ da bu haller için belirlenen maddeler belirtilmek suretiyle kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar verebilirler. Bu kararlarda bir üst kurulun incelemesine tabidir. Kesin kararı üst kurul vermektedir. Kararların müştekiye tebliği gerekir.
d) Karar Verilmesine Yer Olmadığına İlişkin Karar
4483 sayılı Kanun, MMHK ve CMUK’da karar verilmesine yer olmadığı yolunda bir karar türüne rastlamak mümkün değildir. Bu karar uygulamanın ortaya çıkardığı bir karar türüdür.
Bu karar, soruşturma konusu eylemin suç olmaması, eylemin disiplin soruşturmasını gerektirmesi, görevle ilgili olmaması veya görev dışında doğması, tazmini nitelikte olması, idari veya hukuki dava konusu olabilecek nitelikte olması, 2547 sayılı Kanunun 53. maddesi kapsamına giren görev sırasında veya görevden doğan cezai soruşturmayı gerektirir bir suç olmaması, daha önce aynı konuda kesinleşmiş bir karar verilmiş olması gibi durumlarda verilmektedir.
Bu karar da bir üst kurulun incelemesine tabidir. Kesin kararı üst kurul vermektedir. Kararın varsa müştekiye tebliği gerekir.
e) Dosyanın Geri Çevrilmesi Kararı
İkinci derece karar kurullarınca verilen karar türlerindendir. Soruşturma emrinin usule uygun alınmaması, soruşturmanın başka sanıklara da teşmil edilmesi, sanık-tanık ifadelerinin alınmaması veya usulüne uygun alınmaması, soruşturmanın eksik yapılması, eylemin bilirkişi incelemesini gerektiren bir suç olması halinde bilirkişi raporu düzenlettirilmemiş olması, soruşturmanın kanuna ve usule uyulmadan yapılması, karar kurullarının kanun ve usule uygun olarak oluşmaması, toplanmaması ve usulsüz karar vermesi, verilen kararda noksanlık olması, oyçokluğu ile alınan kararlarda muhalefet görüşünün yazılmaması, kararda imzaların eksik olması, soruşturmacının karar organına üye olarak katılması, yasanın ön gördüğü biçimde yazılı bildirimlerin yapılmaması, dosyanın başka bir kurula gönderilmesi gerekirken sehven yetkisiz ve görevsiz kurula gönderilmesi durumlarında dosya yerine geri çevrilir.
Dosya yerine çevrilirken, eksikliğin durumuna göre, bazen karar bozularak geri gönderilir. Bu tür durumlarda verilen kararlar kesindir. İtiraz edilemez böyle durumlarda bozma kararında belirtilen eksiklikler giderilip sanık memurlar hakkında yeniden bir karar verilir ve gerekli tebligatlar yeniden yapılır.
3. Yargılama Yeri
Lüzumu muhakemesi kesinleşen Yükseköğretim Kurulu ve Yükseköğretim Denetleme Kurulu Başkan ve üyelerinin yargılanması Yargıtay ilgili ceza dairesine, temyiz incelemesi Ceza Genel Kuruluna, diğer görevlilerin yargılanmaları suçun işlendiği yer adliye mahkemelerine, temyiz incelemeleri Yargıtay’ın ilgili ceza dairesine aittir.
Yararlanılan Kaynaklar:
1-) Yükseköğretim Ceza ve Disiplin Soruşturması-Bahattin Duman
2-) Barolar birliği CMK Cep kitabı
3-) CEZA MUHAKEMESİNDE Anlattırıcı Soru ve Çapraz Sorgu Teknikleri 2015 Prof. Dr. Frank Tom Read Tercüme ve Açıklamalar: Prof. Dr. Feridun Yenisey Doç. Dr. Neylan Ziyalar 2 inci Bası (Direct and Cross Examination)
4-) Açıklamalı İçtihatlı Disiplin Suç ve Cezaları- İbrahim PINAR
5-) Cumhuriyet Savcısı ve soruşturma-Ahmet ASLAN
6-) Soruşturma evresinde Şüphelinin ifadesinin alınması-Prof.Dr.Timur DEMİRTAŞ
7-) 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu
8-) 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu